Covid-19 pandemisi dünyayı etkisi altına alırken, H5N1 virüsü de hızla yayılmaya başladı ve milyonlarca kümes hayvanı ve yabani kuşun ölümüne yol açtı. Virüs, İspanya’daki bir vizon çiftliği ve Kuzey Kutbu’ndaki kutup ayıları dahil olmak üzere, dünyanın dört bir yanındaki fok ve deniz aslanı popülasyonlarını da etkiledi. Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) açıklamalarına göre 2003’ten 2024’e kadar yüzlerce insanda da H5N1 virüsü tespit edildi.
H5N1 VİRÜSÜ NEDİR?
H5N1 virüsü ilk olarak 1996 yılında Çin’in Guangdong eyaletinde bir pazardaki kazlarda tespit edildi. O zamandan bu yana, dünya çapında tavuklar ve yabani kuşlar arasında çeşitli salgınlar yaşandı. Mart ayında Teksas ve Kansas’taki çiftçiler, ineklerinin iştahsız olduğunu ve daha az süt ürettiğini bildirdiler. Yapılan testlerde, bu ineklerin H5N1 virüsü ile enfekte olduğu tespit edildi.
Bu vakalar, sadece tesadüfi bulaşma vakaları değildi; inekler virüsü birbirlerine bulaştırıyordu. Mart ayından bu yana, H5N1’in ABD’nin 9 eyaletindeki inek popülasyonları arasında yayıldığı doğrulandı. Johns Hopkins Halk Sağlığı Fakültesi’nde epidemiyolog olan Dr. Caitlin Rivers, “Bilim insanları sütte çok yüksek seviyelerde virüse rastlıyor. Şu anda süt sağım ekipmanları bulaşma yollarından biri olabilir gibi görünüyor” diyor.
VİRÜSÜN İNEKLERDE TESPİT EDİLMESİ ÇOK ZOR!
ABD’de sığır hareketlerinin gözetimi ve raporlanması, 1990’lı yılların ortalarındaki deli dana virüsü (BSE) salgınlarının ardından tüm ineklerin takip altına alındığı İngiltere ve Avrupa’ya kıyasla oldukça sınırlı. Bilim alanında çalışan gazeteci Kai Kupferschmidt, ideal olarak kaç ineğin semptomsuz taşıyıcı olduğunu bilip kanda antikor test etme kapasitemizi hızlandırmamız gerektiğini söylüyor.
İNEKLERDEN DE İNSANLARA BULAŞABİLİYOR!
Mart ayında Teksas’ta bir tarım işçisi, hasta ineklerle doğrudan ve yakın teması sonrasında semptom göstermeye başladı. İşçi tedaviden sonra tamamen iyileşti. Yapılan testler ise virüsün mutasyona uğrayarak memeli hücrelerine daha iyi adapte olduğunu gösterdi.
Dr. Rivers, bu özel mutasyonun başka hiçbir yerde tespit edilmediğini, dolayısıyla virüsün sadece bu vakada mutasyona uğramış olabileceğini söylüyor. Yani henüz H5N1’in insanlara bulaştığı bir noktada değiliz, belki buna yakın bile değiliz. Kai Kupferschmidt, gelecek hafta ya da gelecek ay bir H5N1 pandemisi yaşayacağımıza şüpheyle yaklaşsa da virüsün insanlara yaklaştığını söylüyor.
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ AÇIKLADI!
Virüs hayvanlardan insanlara çok nadir bulaşıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 2003’ten 2024’e kadar 23 ülkede insanlar arasında 889 H5N1 vakası tespit ettiğini kaydediyor. Bu vakaların yarısından biraz fazlası ölümle sonuçlanırken, çok sayıda vaka tespit edilmediği için ölüm oranının aslında çok daha düşük olması muhtemel.
İngiltere’deki ineklerde bildirilmiş herhangi bir H5N1 vakası bulunmuyor. Pirbright Enstitüsü’nde kuş virolojisi grubunu yöneten Profesör Ian Brown, İngiltere’nin Avrupa gibi hastalık özelliklerindeki değişiklikleri takip etmek ve izlemek için tasarlanmış çok güçlü hayvan sağlığı sistemlerine sahip olduğunu söylüyor. Brown, “Eğer ineklerin süt üretimindeki bildirilen düşüş önemli ölçekte olsaydı bu fark edilir ve muhtemelen takip edilirdi” diyor.
INFLUENZA VİRÜSÜ TÜRLERİ ARAŞTIRILIYOR!
WHO, yeni ortaya çıkan influenza virüsü türlerini tartışmak üzere yılda iki kez toplanıyor. Prof. Brown, ABD’deki sığırlarda görülen H5N1 virüs türlerine uygun aşıların zaten mevcut olduğunu söylüyor. Virüslerin mutasyona uğrayıp yayılabileceği koşulların yaratılmasına yardımcı olduğumuz gibi, aynı zamanda onları takip etme ve onlara karşı savunma geliştirme konusunda da çok daha iyi hale geldik. Bundan sonra bu tür savunma mekanizmalarına ihtiyacımız olmamasını umalım.
